بلای سرطان خرما به جان نخلستان های خوزستان
به گزارش آبیاری کرم چوب خوار خرما از آفاتی است که معمولا در ردیف آفات اختصاصی درجه ۲ قرار داشته اما از سال گذشته سطح آلودگی نخیلات خوزستان به این آفت که از آن بعنوان سرطان درخت خرما نام برده می شود در حال گسترش است.
به گزارش آبیاری به نقل از ایرنا کارشناسان حوزه خرما بر این باورند که بروز پدیده کرم چوب خوار در نخلستان های خوزستان ناشی از عواملی مانند تغییرات اقلیمی، خشکسالی پیاپی، شوری حقابه نخیلات، طولانی بودن فاصله زمان در آبیاری ها و همینطور از بین رفتن دشمنان طبیعی این آفت در استان است.
ستاد مدیریت بحران برای مقابله با آفت چوب خوار وارد عمل شود
با وجود مستندات و شواهد موجود از خسارات وارده به نخلستان های خوزستان اما گویی مبحث مقابله با آفت چوب خوار در این استان از اهمیت لازم برخوردار نشده و مطالعات و پایش های در ارتباط با صدمه های احتمالی در مراحل اولیه باقی مانده است.
رییس کمیته خرمای اتاق بازرگانی اهواز در این خصوص بیان نمود: آفت چوب خوار معمولا میوه خرما، دانه گرده و میوه در انبار را مورد حمله قرار می دهد اما خطرناک ترین نوع آنها، چوب خواری است که تنه درخت را تضعیف کرده و سبب از بین رفتن نخل می شود.
موسی موسوی با اعلان اینکه پیش از این نسبت به بروز این آفت در خوزستان اخطار داده شده بود افزود: گونه های درخت خرما در خوزستان به ۲ نوع فونیکس و واشنگتن تقسیم می شوند که برآوردها حاکی از ابتلای هر ۲ نوع این درختان به چوب خوارها است.
وی اضافه کرد: در جهت جلوگیری از گسترش این آفت از واحد گیاه پزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز خواسته شده تا ابعاد مختلف خسارات بار چوب خوارها را مورد بررسی قرار دهد؛ این درحالی است که بخش هایی از نخیلات موجود در این دانشگاه که همواره از آنها مراقبت دقیقی صورت می گیرد هم به این آفت مبتلا شده اند.
این محقق حوزه خرما با اعلان اینکه مقابله با چوب خوارها درخوزستان نیازمند بسیج عمومی در میان دستگاههای اجرایی مرتبط می باشد اظهار داشت: از مدیریت ارشد خوزستان خواسته می شود تا زمینه ورود ستاد مدیریت بحران استان برای مبارزه با آفت چوب خوار را فراهم آورد.
موسوی پایش میزان آلودگی و حمله این آفت به منظور مشخص شدن میزان خسارات را ضروری دانست و افزود: مبارزه با چوب خوارها نیازمند یک برنامه جامع برای جلوگیری از ابتلای دیگر نخیلات است و دراین زمینه ارائه آموزش های لازم به نخلداران از اهمیت بسیار زیادی برخوردارست.
وی با اعلان اینکه مدیریت باغات، رعایت بهداشت نخلستان ها وهمچنین تقویت تغذیه درختان موضوعاتی هستند که باید مورد توجه نخلداران و متولیان حوزه کشاورزی خوزستان قرار گیرند افزود: در این راستا هرس درختان نخل و حذف دم برگ های خشک می تواند موثر باشد.
موسوی اشاره کرد: بقایای دم برگ ها و لیف های خشک شده درخت نخل سبب تجمع آفت چوب خوار خواهد شد که در نهایت منجر به نفوذ آنها به تنه درخت نخل می شود؛ این درحالی است که از زمان بروز این آفت در نخلستان های خوزستان، پدیده خشکیدگی برگ نخیلات خوزستان شتاب بیشتری پیدا کرده است.
رییس کمیته خرمای اتاق بازرگانی اهواز حمایت دولت از کشاورزان و اختصاص تسهیلات بدون عوض و یا کم بهره برای مقابله با این آفت را ضروری خواند و بر استفاده از تجربیات ستاد مدیریت بحران استان بوشهر در این رابطه تصریح کرد.
اثبات ناقل بودن چوب خوارها در ایجاد خشکیدگی برگ درخت خرما
در چندسال اخیر تولید خرما در خوزستان به همان اندازه که در صادرات کاهش داشته با افت گوناگونی همراه بوده که از مهم ترین علل آن شوری حقابه نخلستان ها (در پی خشکسالی چندسال اخیر) و ایجاد تنش در درختان نخل است؛ این تنش سبب شده تا فرایند تولید خرما در بعضی نخلستان های خوزستان با پدیده خشکیدگی "برگ درختان" روبه رو شود.
رییس بخش فناوری و مدیریت تولید پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری خوزستان اظهار داشت: رابطه آفت چوب خوار جدا از خساراتی که وارد می نماید در خشکیدگی برگ درختان نخل هم به اثبات رسیده است که این مورد بیشتر از پیش نشان دهنده اهمیت مقابله با آن در استان خوزستان است.
سارا ضرغامی از وجود سه گونه آفت چوب خوار بعنوان آفات خسارت زا در خوزستان اطلاع داد و اضافه کرد: مشاهدات میدانی از وضعیت نخلستان های آبادان، خرمشهر، شادگان و ماهشهر حاکی از شرایط نگران کننده و نامساعد نخیلات مبتلا به این آفت در خوزستان است.
وی با اعلان اینکه خوزستان در مقایسه با اقدام پیشگیرانه و مبارزه با آفت چوب خوار نسبت به استان بوشهر فاصله بسیاری دارد افزود: لازم است در خوزستان اقدام فوری و علاج بخش صورت گیرد تا از گسترش آلودگی این آفت جلوگیری شود.
رییس بخش فناوری و مدیریت تولید پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری در خوزستان با اعلان اینکه با کمک مدیریت حفظ نباتات استان برخی فعالیتهای پژوهشی در این عرصه شروع شده اضافه کرد: توسعه این فعالیت ها نیازمند اختصاص بودجه پژوهشی لازم است تا با جدیت بیشتری ابعاد خسارت بار این آفت در خوزستان بررسی شود.
وی با اعلان اینکه تغییرات اقلیمی شرایط و رفتار تازه تری از عملکرد آفت چوب خوار در خوزستان را نشان داده است افزود: بررسی اولیه نشان داده است که افزایش جمعیت این آفت در نخلستان ها از بهمن شروع می شود و اوج این تجمع در ماه های تیر و مرداد خواهد بود.
ضرغامی اضافه کرد: بر این اساس تعیین زمان مناسب و کاربردی برای مقابله با آفت چوب خوار باید بر مبنای تحقیقات علمی مورد بررسی دقیق قرار گیرد تا این مبارزه با اثربخشی لازم در نخلستان های خوزستان صورت گیرد.
اعتباری برای مقابله با چوب خوارها وجود ندارد
نبود برنامه کنترلی، تداوم شرایط نامطلوب اقلیمی و رویکرد فاصله زیاد در آبیاری نخلستان های خوزستان، باعث خواهد شد تا آلودگی ناشی از آفت چوب خوار در استان خسارات بیشتری را به دنبال داشته باشد ازاین رو باید از راه پروژه های پژوهشی و تحقیقاتی ضمن ارزیابی خسارت و حجم آلودگی، راهکارهای تعیین شده برابر با ضوابط ستاد مدیریت بحران در مقابله با این آفت بررسی شود.
برابر مصوبه هیات وزیران در سال ۱۳۶۴ طبق ماده ۱۶ قانون حفاظت نباتات، آفات عمومی به پنج دسته و آفات قرنطینه ای به هفت دسته تقسیم می شوند که شیوع آفات در نخلستان ها شامل آفات عمومی، همگانی و اختصاصی هستند.
متولیان حوزه کشاورزی خوزستان از آفت کرم چوب خوار بعنوان آفت اختصاصی یاد می کنند که وظیفه مقابله با آنرا بر عهده کشاورزان می دانند این درحالی است که در استان بوشهر بعنوان جبهه اول مبارزه با آن، ستاد مدیریت بحران آن استان وارد عمل شده و در چارچوب آفات همگانی با چوب خوارها در حال مبارزه است.
در این بین ماده ۲۰ قانون حفاظت نباتات صراحت دارد که "در صورت حمله آفات و بیماری های پیشبینی نشده که هزینه آن در بودجه منظور نگردیده هم وزارت کشاورزی مکلف به مبارزه فوری است و دولت اعتبارات لازم را تأمین خواهد کرد".
این درحالی است که مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی خوزستان اعتقاد دارد که آفت چوب خوار به واسطه شرایط اقلیمی و تضعیف نخلستان ها بروز پیدا کرده و مشمول ماده ۲۰ قانون حفاظت نباتات کشور نیست.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی خوزستان با اعلان اینکه برابر با همین قانون، آفات شامل سه دسته حشرات، بیماری و علف های هرز هستند اظهار داشت: باتوجه به اینکه مبارزه با آفات عمومی و قرنطینه ای بر عهده دولت می باشد، این نوع آفات الان شامل موش ها و ملخ ها هستند که لیست در ارتباط با آنها (آفات عمومی و قرنطینه ای) هر سال از جانب شورای سازمان حفظ نباتات تهیه و برای اختصاص منابع مالی لازم به مجلس شورای اسلامی ارائه می شود.
محسن حسنی اضافه کرد: آفات قرنطینه ای در میان نخلستان ها شامل "سوسک حنایی خرما" است که استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و فارس را دربرگرفته است و از این گونه آفت در خوزستان موردی گزارش نشده است.
وی مبارزه با آفت چوب خوار در خوزستان را بر عهده کشاورزان و نخلداران دانست و اظهار داشت: در سالهای اخیر به واسطه خشکسالی، گرد و غبار و شوری حقابه نخیلات، جمعیت این آفت و خسارات در ارتباط با آن در نخلستان های خوزستان رو به رشد گزارش شده و در طبقه بندی صورت گرفته در سال گذشته از آفت درجه ۲ دربین آفات اختصاصی به آفت درجه یک تبدیل گشته است.
حسنی، سطح زیر کشت نخیلات در خوزستان را ۴۶ هزار هکتار بیان کرد و اضافه کرد: بر مبنای برآورد اولیه میزان ابتلای نخلستان های موجود خوزستان به آفت چوب دار به هفت هزار هکتار رسیده است و علاوه بر این بین طغیان این آفت با ایجاد عارضه خشکیدگی برگ درختان نخل ارتباط مستقیمی وجود دارد.
وی مبارزه با آفت چوب خوار را هزینه بر دانست و اظهار داشت: در این رابطه منابع مالی محدودی وجود دارد که بخشی از آن صرف هزینه تحقیقاتی اولیه شده و برای مبارزه جدی با آن منابع مالی ویژه ای نیاز است.
مبارزه با آفت چوب خوار بدون اختصاص یارانه دولتی به نخلداران غیر ممکن است
یکی از الزامات در ارتباط با مقابله با آفت چوب خوار اختصاص منابع دولتی است اما با توجه به این که این آفت در خوزستان برخلاف استان بوشهر برای دستگاههای اجرایی شکل جدی پیدا نکرده، می توان اظهار داشت که نخلداران مجبورند خود با این آفت مقابله کنند.
معاون سازمان نظام صنفی کشاورزی خوزستان با اعلان اینکه تغذیه مناسب درخت و همینطور رعایت بهداشت نخلستان مهم ترین عوامل پیشگیری از ابتلای نخیلات به آفت چوب خوار هستند اظهار داشت: تحقق این امر مستلزم همکاری دولت می باشد اما در عمل انجام اقدامات برای کشاورزان دشوار و یا حتی ناممکن است.
جاسم حزباوی افزود: در گذشته دولت برای هرس درختان و انجام اقدامات در رابطه با بهداشت نخیلات به کشاورزان یارانه پرداخت می کرد اما این حمایت ها چندی است قطع شده و باتوجه به وجود هزینه سنگین در این خصوص، نخلداران فاقد توان لازم برای انجام اقدامات در ارتباط با بهداشت نخلستان خود هستند.
وی همینطور تغذیه مناسب درخت خرما در جلوگیری از مبتلا شدن به آفت چوب خوار را با اهمیت خواند و اظهار داشت: نخلداران خوزستان دراین زمینه هم توان مالی لازم را ندارند به این علت که کود مورد نیاز درختان از کیسه ای ۵۰۰ هزار ریال به پنج میلیون ریال افزایش یافته و از طرفی آب بهای درختان نخل از هر هکتار ۵۳۰ هزار ریال به ۶ میلیون ریال رسیده است.
وی با اعلان اینکه نخلستان ها سرمایه ملی محسوب می شوند و حمایت دولت در تقویت نخلداران باید مورد توجه قرار گیرد اضافه کرد: اعمال راهکارهای کاربردی و پیشگیرانه در مقابله با آفات موجود نخلستان های خوزستان امری ضروریست و خواهان تلاش جدی دولت در این خصوص هستیم.
زودهنگام بودن اخطار درباره آفت چوب خوار!
معاون مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان اخیرا در اظهار نظری بیان داشته که آفت چوب خوار در خوزستان با مساعد شدن زمینه رشد مشاهده شده و در ردیف آفاتی قرار ندارد که نیازمند ورود ستاد مدیریت بحران به مقابله با آنها باشد.
روح اله شفیعی اضافه کرد: "به صدا درآمدن زنگ اخطار برای مقابله با آفت چوب خوار در خوزستان زودهنگام بوده و بعید به نظر می رسد که شیوع این آفت در نخلستان های استان به مرز اخطار و بحران رسیده باشد.
وی افزود: ازاین رو به همان اندازه که زمان صرف شد تا این آفت در طبقه آفات اختصاصی به آفت درجه یک تبدیل گردد باید به همان میزان زمان صرف شود تا به جایگاه قبلی خود (آفت درجه ۲) بازگردد.
وی به نشست بررسی ابعاد این آفت در کارگروه تخصصی شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی استان اشاره نمود و اظهار داشت: پیگیری این شورا برای مقابله با آفت چوب خوار از راه ستاد مدیریت بحران خوزستان غیرضروری است.
ابتلای هفت هزار هکتار نخیلات به آفت چوب خوار
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز هم اعتقاد دارد که تداوم شرایط نامطلوب اقلیمی و بی توجهی در تهیه برنامه های کنترلی این آفت می تواند سطح بیشتری از آلودگی چوب خوارها را به نخلستان های خوزستان تحمیل کند و بر توجه جدی ستاد مدیریت بحران خوزستان به خواسته فعالان کشاورزی و تولیدکنندگان خرما در خوزستان به منظور ورود دستگاههای متولی در مبارزه با طغیان هرچه بیشتر این آفت بحران ساز تصریح کرد.
شهلا عموری اضافه کرد: بررسی اولیه حاکی از ابتلای هفت هزار هکتار از نخلستان های خوزستان به آفت چوب خوار است و این درحالی است که کارشناسان این حوزه در مراکز علمی خوزستان نسبت به فراگیر شدن این بحران در آینده نزدیک اخطار جدی داده اند.
وی با اعلان اینکه نباید اجازه داد این آفت به کل نخیلات خوزستان نفوذ کند اظهار داشت: برای پیشگیری از سرایت این آفت لازم است سازمان جهادکشاورزی خوزستان به کمک ستاد مدیریت بحران استان وارد عمل شود.
دبیر شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی خوزستان به ظرفیت ماده ۲۰ قانون حفظ نباتات اشاره نمود و اضافه کرد: برابر با این قانون باید منابع مالی در ارتباط با پیشگیری و مبارزه با آفت چوب خوار برای استان خوزستان پیگیری شود.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز خرما را یک محصول استراتژیک در خوزستان دانست و اظهار داشت: همانگونه که استان بوشهر برای کنترل و مبارزه با این آفت تسهیلات دولتی را برای نخلداران فراهم نموده، انجام اقدامات مشابه در خوزستان هم ضروریست.
وی با اعلان اینکه خوزستان بیشترین سطح زیرکشت خرما در کشور را دارد افزود: با این وجود این استان دومین تولید کننده خرما است که این امر نشان دهنده وجود مشکلات مختلف در نخلستان های خوزستان است؛ در غیر این صورت متناسب با سطح زیر کشت، این استان هم می توانست اولین تولیدکننده خرما باشد.
مقابله ستاد مدیریت بحران با آفت چوب خوار منوط به نظر کارگروه آفات و نباتات است
مدیرکل ستاد مدیریت بحران استان خوزستان هم در این خصوص ضمن اشاره به اینکه در این ستاد کارگروهی با عنوان آفات و نباتات وجود دارد که ریاست آن بر عهده سازمان جهادکشاورزی است اظهار داشت: درخواست شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی خوزستان برای ورود این ستاد به مقابله با آفت چوب خوار به کارگروه آفات و نباتات ارجاع می شود.
امید بن عباس اضافه کرد: در صورتیکه بررسی ها حاکی از لزوم ورود ستاد مدیریت بحران استان برای مقابله با این آفت به تایید کارگروه مربوطه برسد، ابزار و ملزومات این اقدام تهیه و تأمین خواهد شد.
وی افزود: جلوگیری از سرایت و گسترش این آفت هم همچون موضوعاتی است که برابر وظایف ذاتی ستاد مدیریت بحران به آن توجه خواهد شد.
بررسی صورت گرفته نشان داده است که کرم چوب خوار خطرناک ترین آفت درخت نخل شمرده می شود که بر ۳۵ کشور خرماخیز دنیا تأثیر گذاشته و کشورهایی مانند عراق و امارات متحده عربی برای مبارزه با آن از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) درخواست کمک کرده اند.
جبهه نخست مقابله با این آفت در ایران الان استان بوشهر است که خسارات مخربی را به نخلستان های این استان وارد کرده تاجایی که مبارزه با آن از راه ستاد مدیریت بحران این استان دنبال می شود. الان به مرور، نخیلات دیگر استان های خرماخیز کشور همچون خوزستان در حال مبتلا شدن به آفت چوب خوار هستند؛ ازاین رو مبارزه با آن ضرورتی انکار ناپذیر است که باید با بسیج عمومی در میان دستگاههای اجرایی مربوطه و همینطور تقویت همه جانبه نخلداران، مورد توجه قرار گیرد.
حدود ۴.۵ میلیون اصله نخل بارور و غیربارور خرما در خوزستان وجود دارد. محصول خرمای خوزستان از تنوع خوبی برخوردارست بگونه ای که حدود ۷۵ رقم خرما در این استان تولید می شود. الان معیشت ۴۰ هزار نفر خانوار در خوزستان از خرما و فرآورده های وابسته به آن تأمین می شود. سالانه حدود ۱۹۰ هزار تن خرما، خارک و رطب در خوزستان برداشت می شود.
گزارش: مهدی ممبینی
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب