جانی كه از خشكسالی به لب رسید
به گزارش آبیاری خراسان جنوبی و چه کلمه آشنایی است این خشکسالی برای خراسان جنوبی ها، کلمه ای که سال هاست در جان زمین این منطقه نفوذ کرده و انگار قصد رفتن ندارد؛ ۲۰ سال خساست خاک حرف کمی نیست برای مردمی که بیشترشان کشاورزند و دامدار. پاییز ها و زمستان ها می گذرند و هیچ حاصل مردم کویر نمی گردد از بارانی که رحمت است و زندگی آفرین.
در این ۲۰ سال طرح های مهمی در استان اجرایی شده اما هیچ کدام علاج واقعه نکرده، از بارورسازی ابرها تا کاشت محصولاتی که کمتر آب می برند، تمرکز روی برداشت از سفره های آب زیرزمینی و هزاران کار دیگر که حاصل چندانی برای استان نداشته است.
کاش می دانستیم علاج واقعه چیست و مقرر است چه برنامه ای برای خروج از این بحران در ۱۰ سال آینده داشته باشیم؛ بحرانی که در دل تفیده کویر، کشاورزان و دامداران را فلج کرده است.
خبرگزاری ایسنا به دنبال طرح ریزی مشکلات ناشی از خشکسالی، عوامل و راهکارها با همکاری باشگاه دانشجویان حامی محیط زیست و منابع طبیعی و سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی استان میزگردی را ایجاد کرده و در آن به بیان راهکارهای خروج از این خشکسالی پرداخته است.
تاثیر خشکسالی بر گونه های حیات وحش
حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در این جلسه اظهار داشت: متاسفانه در سالهای اخیر در اکثر نقاط استان کاهش بارندگی را داشته ایم و نسبت به میانگین بلندمدت منفی بوده است. تابحال خشکسالی شدیدی بر استان حاکم شده و امسال توزیع بارندگی خوب نبود و در فصل پاییز بارندگی نداشتیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از سویی دیگر تغذیه حیات وحش و دام ها عموما از گیاهان فصلی انجام می گیرد، اضافه کرد: گیاهانی که از انتهای اسفند تا اردیبهشت سبز هستند و رویش های فصلی به شدت احتیاج به بارندگی پاییز دارند، وقتی بارندگی نباشد، بذر آنها جوانه نمی زند و ریشه آنها در خاک محکم نمی گردد.
اکبری افزود: در این صورت پوشش بهاری بسیار ضعیف خواهد بود و حتی اگر در فصل بهار بارندگی داشته باشیم باز هم رویش ها مطلوب نخواهد بود.
چشمه ها و تالاب هایی که می خشکد
وی با اشاره به اینکه از نظر چشمه ها هم در استان مشکل داریم، خاطرنشان کرد: بارش برف و سیلابی که در فصل زمستان می توانند تقویت کننده چشمه ها باشند، نداریم و از این باب در صورت ادامه شرایط با مشکل مواجه خواهیم شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه پس از سال ها خشکسالی دو سال مرطوب داشتیم و سبب شد زادآوری خوبی در حیات وحش و افزایش خوبی در جمعیت پرندگان داشته باشیم، اما به نظر می رسد سال جاری این اتفاق نیفتد، اضافه کرد: اگر ما در نیمه دوم اسفند و فروردین بارندگی چندانی نداشته باشیم گرفتار یک بحران به خصوص در مناطق حفاظت شده ای که خشک تر و کوهستانی بوده و درخت و درختچه ندارند، خواهیم شد.
اکبری با اشاره به اینکه در این صورت با شدت با کاهش رویش مواجه می شویم و خشکسالی شدیدی را خواهیم داشت، خاطرنشان کرد: خشکسالی در دشت ها هم محسوس است و در این صورت گرایش عشایر به سمت ارتفاعات که زیستگاه حیات وحش است بسیار بیشتر خواهد شد و در نتیجه مشکلات حاشیه ای ایجاد خواهد شد چونکه علاوه بر اینکه بخشی از غذای حیات وحش توسط آنان مصرف می شود، گاها انتقال بیماری به حیات وحش از انسان به گونه های حیات وحش صورت می گیرد.
وی با اشاره به اینکه وجود منابع آبی مشترک بین انسان و حیات وحش نتایج منفی را به دنبال خواهد داشت که از این باب گرفتار مشکل خواهیم شد، اظهار نمود: امیدواریم مانند سال قبل درگیر بیماری طاعون نشخوارکنندگان در شهرستان های فردوس و سرایان شدیم و در سال آینده تلفات سنگینی خواهیم داشت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان نمود: نگرانی دیگر در مورد فعال شدن کانون های فرسایش و گرد و غبار است.
اکبری با اشاره به اینکه در خراسان جنوبی، بیشتر از ۵ میلیون هکتار کانون فرسایش بادی داریم، اظهار نمود: سال هایی که بارندگی خوب باشد رشدهای فصلی سطح خاک را می پوشانند و سبب می شوند در فصل بهار و تابستان گرد و غبار کمتری به خصوص از کانون های فرسایش داشته باشیم و روزهای گرد و غباری کمتری داشته باشیم.
این کانون ها تا کی در استان فعالند؟
وی افزود: عدم وجود بارندگی کافی، رویش های فصلی، شادابی و رطوبت خاک را کم می کنند که سبب افزایش گرد و غبار در استان و افزایش روزهای ناسالم می شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از طرفی استان کاسه ها یا تالاب های طبیعی گوناگونی دارد که از حوزه های اطراف آب را گرفته و برای مدتی نگهداری می کنند همچون تالاب کجی نهبندان، اظهار نمود: آب حاصل از بارندگی از ارتفاعات و آب های زیرسطحی به سمت کاسه تالاب هدایت شده، رطوبت خاک را تأمین و هم سبب غنی شدن پوشش گیاهی می شوند، اما سال جاری ورودی آب به سمت کاسه های طبیعی و آبگیرها خیلی کم بوده و نگران این هستیم که در تابستان به شدت خشک شده، گرد و غبار افزایش یاید و تاغزارها صدمه ببینند و کانون های گرد و غبار را برای همیشه فعال کنند.
اکبری افزود: خشکسالی یک پدیده طبیعی است باآنکه مواردی چون تغییر اقلیم در مقیاس کلان روی خشکسالی اثرگذار بوده و دوره های آنرا طولانی می کند اما در مقیاس استانی باید یاد بگیریم با آن سازگار شده و روش های مدیریت خشکسالی را اجرا کنیم؛ در حقیقت اگر بخواهیم به اندازه سالهای ترسالی از طبیعت برداشت نماییم بطور قطع گرفتار مشکل می شویم، باید یاد بگیریم در سالهای خشکسالی میزان برداشت آب از منابع آبی، میزان چرای دام در عرصه های طبیعی و میزان برداشت از پوشش گیاهی به هر نحو کاهش پیدا کند.
به گزارش آبیاری به نقل از ایسنا، خشکسالی به نبود یا اندک بودن باران در یک دوره طولانی گفته می شود که سبب عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدت جریان آب (برای نیروگاه های برق آبی)، کاهش عمق آب های سطحی و خاک مرطوب می شود.
وی بیان نمود: باید متناسب با کاهش رویش و کاهش ورودی آب، برداشت آب و برداشت پوشش گیاهی را کاهش دهیم، در این صورت کمک می نماییم به اینکه طبیعت بتواند خویش را از این بحران عبور دهد و از نابودی گونه های جانوری و گیاهی و ایجاد و فعال شدن کانون های فرسایش جلوگیری نماییم.
اکبری افزود: این مورد جز با همکاری دستگاه هایی که در جهت مدیریت چرای دام فعالیت می نمایند و پیگیری و نظارت برای برداشت از سفره های آب زیرزمینی و توجه دستگاههای بهر بردار محقق نمی شود؛ باید شرایط این گونه پیش رود تا بتوانیم شرایطی را فراهم نماییم که طبیعت از این بحران عبور کرده و زیرساخت ها برای آینده گرفتار مشکل نشود.
۷۰ درصد سدهای خراسان جنوبی پر از خالیست
احمد قندهاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی هم اظهار داشت: هم اکنون ۳۰.۶۲ درصد از مخازن سدهای خراسان جنوبی آب ذخیره دارند.
وی ضمن اشاره به وجود هشت سد مخزنی در سطح استان، اضافه کرد: در سد رزه از ۲۴.۱۶ میلیون متر مکعب ظرفیت، تنها ۷.۵۰ میلیون متر مکعب ذخیره آبی وجود دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه حجم سد نهرین در تراز نرمال ۴.۸۶ میلیون متر مکعب است، خاطرنشان کرد: هم اکنون این مخزن ۲.۲۷ میلیون متر مکعب آب دارد و این میزان در مدت مشابه سال قبل ۲.۳۱ میلیون متر مکعب بوده است.
قندهاری بیان نمود: حجم کل مخزن سد فرخی قائنات در تراز نرمال ۸.۸۳ میلیون متر مکعب بوده و حجم فعلی مخزن ۲.۳۹ میلیون متر مکعب است.
وی ضمن اشاره به اینکه ۲.۴۶ درصد سد کریت طبس پر است، اضافه کرد: حجم فعلی سد دره بید طبس ۲.۱۷ میلیون متر مکعب است که در مدت مشابه سال قبل ۳.۱۰ میلیون متر مکعب بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از ظرفیت ۴.۱۳ میلیون متر مکعب سد شهید پارسا سرایان، ۰.۸۷ میلیون متر مکعب آب دارد، اضافه کرد: حجم فعلی مخزن حاجی آباد زیرکوه ۰.۷۸ میلیون متر مکعب بوده است.
مدیریت چرای دام را در دست بگیریم
علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی هم در این جلسه اظهار نمود: خشکسالی ناشی از تغییرات جهانی اقلیم به علت همراه شدن با بارش های رگباری و وقوع سیل و طوفان اثرات مخربی را بر عرصه های منابع طبیعی دارد.
وی اضافه کرد: کاهش و بی نظمی بارندگی سبب سیر قهقرایی پوشش گیاهی و ضعف آن می شود، ضعف پوشش گیاهی وقوع و شدت سیلاب را زیاد کرده و در نتیجه فرسایش آبی خاک توسعه پیدا می کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان نمود: با ضعف پوشش گیاهی و افزایش فرسایش آبی بافت خاک نامناسب و ضعیف شده و فرسایش بادی هم تشدید می شود.
نصرآبادی با اشاره به اینکه ضعف هریک از منابع پایه آب و خاک و گیاه اثر مستقیم و منفی و متقابل بر پایداری دیگر منابع دارد، خاطرنشان کرد: مجموع اقدامات سازه ای آبخیزداری، عملیات بیولوژیک (توسعه پوشش گیاهی) و اقدامات بیومکانیک( کاشت همراه با ذخیره نزولات) از طرح های مقابله با خشکسالی، سیل و فرسایش خاک است.
وی اضافه کرد: اقدامات مدیریتی مانند مدیریت چرای دام، پیشگیری از تغییر کاربری اراضی مرتعی و جنگلی و احیای مناطق معدنی هم بسیار مهم و ضروریست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان نمود: مهم تر از همه موارد، آگاهی بخشی و فرهنگ سازی جامعه است تا افراد همیشه نگران منابع طبیعی باشند و در جهت حفظ داشته های اندک ولی پرارزش همکاری و مشارکت کنند.
نصرآبادی خاطرنشان کرد: اگر غیر از این باشد در آینده نزدیک روی کره زمین محیطی آرام و بی دغدغه به منظور زندگی بشر و سایر موجودات نخواهد بود.
زیر خط نرمال!
علیرضا خندان رو، مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در این میزگرد اظهار داشت: روند استان به سمت خشک تر شدن می رود و با خشکسالی چندین ساله، به شاخصهای زیر درصد نرمال رسیده ایم. خشکسالی در استان از نوع متوسط به بالا است بنابراین لازم است مردم، مصرف آب و مدیریت مصرف را مدنظر داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: میانگین بارندگی ها از آغاز سال زراعی ۳۴.۲ میلی متر بوده است که این میزان نسبت به بلندمدت ۴۷ درصد و نسبت به سال قبل ۵۲ درصد کاهش داشته است.
بارانی که دیگر فرقی نمی کند ببارد
خندان رو افزود: ۹۰ درصد از مساحت استان درگیر خشک سالی است که از این میزان ۱۸ درصد خشکسالی شدید، شش درصد درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۲۲ درصد درگیر خشکسالی خفیف و ۴۳ درصد درگیر خشکسالی متوسط هستند.
وی از بارندگی ها از نیمه اسفندماه تا فروردین ماه ۱۴۰۰ گفت و افزود: علیرغم این بارندگی ها، تغییر چندانی در وضعیت منابع آبی استان حاصل نخواهد شد.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: حالا شهرستان طبس با ۹۹ درصد بیشترین درجه خشکسالی و شهرستان سربیشه با ۶۶ درصد کمترین درگیری با خشکسالی را دارد و به صورت کلی تمام شهرستان ها درگیر این پدیده هستند.
طبق گفته نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی برای سالجاری مکاتباتی پیرامون بارورسازی ابرها با وزیر نیرو انجام شده، اما اینکه این طرح در بهار به نتیجه برسد مهم می باشد. تمرکز روی کاشت محصولات کم آب بر و توجیه افراد بومی محل و آگاه سازی در این حوزه بسیار مهم می باشد در غیر این صورت استان خراسان جنوبی راه خشکسالی را تا سالهای سال ادامه خواهد داد.
منبع: persianwet.ir
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب