بلایی که ریزگردها سر محیط زیست می آورند
به گزارش آبیاری یک عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورضمن بیان این که صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست کشور نیازمند مدیریت خلاق و ایده های نو است، به تأثیر ریزگردها بر کیفیت هوا و خاک و رشد گیاهان پرداخت.
رضا سیاه منصور در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه هر یک از اجزای اکوسیستم اشاره کرد: کشور ما قسمتی از اکوسیستم کره زمین است که هرچند با مرزهای قراردادی از دیگر قسمت های آن جدا شده است اما همانند بقیه اجزای اکوسیستم تبادلات خودرا با دیگر قسمت ها انجام می دهد. زمانی که ما از جنوب به شمال به اکوسیستم کشورمان نگاه می نماییم، هر کدام از عناصر موجود در آن کارکرد به ویژه خودرا دارند و نقش خاصی را ایفا می کنند.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اضافه کرد: کارکرد هر کدام از این عناصر در اکوسیستم معنا پیدا می کند و اگر از آن بیرون رود، کارکرد اکوسیستم و آن عنصر مشخص مختل خواهد شد. بعنوان نمونه زمانی که در خلیج فارس صید ترال رخ می دهد، خود به خود یکی از اصلی ترین عناصر چرخه زیستی از آن خارج می شود و نتیجه آن، فقر اکوسیستم و اختلال در فرایندهای آنست.
وی با اشاره به حساسیت اقلیم جنوب کشور افزود: وقتی به سمت سواحل جنوبی کشور حرکت می نماییم، با اقلیم حساسی مواجه می شویم که در مقابل تنش های آبی و تغییرات آب و هوایی بسیار لطمه پذیر است چونکه در این مناطق، تنوع زیستی اندک است و زمانی که اجزای زیستی آن حذف شوند، مساحت وسیعی خالی از گونه های زیستی خواهد شد.
سیاه منصور در ادامه صحبت های خود با تاکید بر اهمیت رویشگاه گیاه درمنه و جنگل های ارسباران و هیرکانی اظهارکرد: ۴۶ میلیون هکتار از اراضی کشور ما بعنوان رویشگاه گیاه درمنه شناخته می شود. با توجه به این که هرچه به سمت شمال کشور حرکت می نماییم، تراکم جمعیت و در نتیجه نیازهای انسان نیز بیشتر می شود، تنوع جوامع انسانی نیز افزایش می یابد. در شمال کشور جنگل های ارسباران و هیرکانی قرار دارند که چرخه های زیستی در آن بسیار پیچیده تر و گسترده تر است و فرایندهای زیستی با سرعت بالاتری انجام می پذیرد.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به تاثیر منفی سیاست های غلط مدیریتی بر اکوسیستم ایران اظهار داشت: بخش های مختلف اکوسیستم کشور ما، تحت تاثیر برخی سیاست های مدیریتی گرفتار لطمه شده و این سیاست ها خروجی مناسبی برای محیط زیست ما نداشته است. کاهش تنوع زیستی در جنگلها و پوشش گیاهی در مراتع سبب تولید ریزگرد می شود. این مسئله نتیجه مدیریت غلط است.
سیاه منصور افزود: تغییرات اقلیمی نیز که در سطح جهان درحال رخ دادن است، چالشی است که در امتداد از میان رفتن بافت زیستی کشور و بیابانی شدن آن مزید بر علت شده است همین طور در کنار تغییرات اقلیمی، زمانی که ما در چرخه هیدرولوژیک کشور اختلال ایجاد می نماییم، موجب پدیدار شدن شوره زارها می شویم.
وی شرایط فعلی محیط زیست را محصول بی برنامگی خواند و اظهار داشت: نوع مدیریت ما در سالهای اخیر به گونه ای بوده است که در هر صورت نگرانی وجود دارد. زمانی که بارندگی افزوده می شود، نگران وقوع سیل، رانش زمین، فرسایش خاک، فرسایش ژنتیکی و... هستیم و زمانی که میزان بارش کم می شود نیز نگران کمبود آب، کمبود محصول، کاهش تولید علوفه مراتع و... می شود یعنی این که ما دائما نگرانیم. راهکار این مشکل، استفاده از مدیران جوان و فکرهای خلاق ازیک طرف و برهم زدن دور تسلسل باطل مدیران ناکارآمد است.
سیاه منصورخسارات وارد شده به اکوسیستم را به شرط مدیریت صحیح قابل ترمیم خواند و اظهارکرد: در عرصه های طبیعی که تنوع ژنتیکی با پایداری اکولوژیکی وجود دارد، تولید و ثبات بیشتر است درحالی که در اکوسیستم های فرسوده ناپایداری به اشکال سیل، کاهش انواع محصولات و تنوع آن، رانش زمین، فرسایش خاک، کمبود منابع آب، کاهش عملکرد و بی نظمی در درآمد و اقتصاد، فقر پوشش گیاهی و تولید ریزگرد، فقر پوشش جانوری و اشکال زیستی و... در نتیجه فقر حاصل می شود. هرچند با مدیریت صحیح و اعمال مراقبت های خاص در خیلی از موارد قابل جبران و ترمیم است و هزینه آن بسیار کمتر از هزینه جبران خسارت است.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به انتقال گیاهان و جانوران به عرض های جغرافیایی بالاتر اظهار داشت: یکی از عناوینی که در سالهای اخیر مطرح گردیده است، انتقال گیاهان به عرض های بالاتر جغرافیایی است. این مساله بیان کننده آنست که ما با از بین بردن شرایط زندگی گیاهان و جانوران در عرض های جغرافیایی پایین تر مجبور شده ایم آنها را به مناطق دیگری منتقل نماییم. ما متاسفانه تا جایی پیش رفتیم که مجبور به تغییر عناصر اکولوژیکی شده و دست به ایجاد یک اکوسیستم نیمه مصنوعی زده ایم.
وی از بین بردن جنگلها و مراتع را یکی از علل اصلی وقوع سیل دانست و اظهارکرد: زمانی که ما دست به تغییر ماهیت زمینهای جنگلی می زنیم، آنها را دربرابر هجوم آب لطمه پذیر می نماییم. یا توجه به این که عرصه های جنگلی و مرتعی کشور ما اغلب در شیب قرار گرفته است، از بین بردن پوشش گیاهی سبب می شود این اراضی در مقابل سیل لطمه پذیر شوند و خاک این مناطق با وقوع سیل شسته شود.
سیاه منصور افزایش دمای خاک را یکی از دلیلهای از میان رفتن میکروارگانیسم ها خواند و اظهار داشت: باتوجه به تحقیقاتی که توسط موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورانجام شده است، زمینهای جنگلی با وجود لاش برگ، به طور متوسط در ایام گرم سال دمای ۳۶ تا ۳۸ درجه ای در سطح خاک دارند، در صورتیکه این اراضی بعد از سوختن، دمایی تا سقف ۸۶ درجه سانتیگراد را تجربه می کنند.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور افزود: در این شرایط میکروارگانیسم ها نمی توانند به فعالیت خود ادامه دهند و خاکی که محل زندگی آن هاست با آب شسته می شود و از بین می رود همین طور گیاهان موجب تغییر اسیدیته خاک می شوند. از میان رفتن این گیاهان سبب می شود تا خیلی از میکروارگانیسم ها نتوانند در محیط زنده بمانند. از میان رفتن این میکروارگانیسم ها کیفیت خاک را پایین می آورد و باروری آنرا می کاهد.
وی بیابان زایی و کاهش مساحت بافت جنگلی را سبب تولید ریزگرد که یکی از اشکالات اصلی کشور است ذکر و اظهارکرد: این ریزگردها علاوه بر این که بطور مستقیم موجب کاهش کیفیت هوا می شوند، با کاهش کیفیت نور و قابلیت جذب آن روی برگ گیاهان از یک طرف و اختلال در گرده افشانی و تخلیه بار الکتریکی هرچند با ولتاژ خیلی کم از جانب دیگر، توانایی باروری گیاهان را کم می کنند علاوه بر آن با تغییر در بافت خاک و برهم زدن تعادل شیمیایی آن، خاک را دستخوش تغییر اساسی می کنند که متاسفانه این تغییرات در جهت منفی رخ می دهد.
سیاه منصور منشا بیشتر آتش سوزی های کشور را انسانی دانست و اظهار داشت: خیلی از آتش سوزی های رخ داده در جنگل های ما که بیشتر آنها بصورت عمدی اتفاق می افتد، با داشتن تجهیزات ابتدایی قابل کنترل است اما مشکل ما این است که عزم جدی و کافی برای مقابله با آن وجود ندارد همین طور منطقه بندی (زون بندی) مناسب و تطابق امکانات و آموزش سازگار و کارآمد نیز جهت کنترل آتش صورت نپذیرفته است.
وی از میان رفتن پوشش گیاهی را چالش مهمی جهت زندگی جانوران دانست و اظهارکرد: زمانی که درمنه از بین می رود، زیستگاه موجودات زیادی همچون هوبره (پرنده درحال انقراض) در خطر می افتد. با توجه به این که هر کدام از اجزای محیط زیست نقش خاص خودرا دارند، از میان رفتن جزء مهمی مانند پوشش گیاهی بطور مستقیم سبب از میان رفتن موجودات زنده و تنوع زیستی می شود.
این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور رفع مشکلات زیست محیطی را نیازمند عزمی جهانی خواند و اظهار داشت: حل خیلی از مشکلات محیط زیستی کشور نیز از توان مسئولان داخلی خارج است و علت آن مسائل جهانی است. برای مثال خروج ایالات متحده از پیمان کیوتو سبب تولید افسارگسیخته گازهای گلخانه ای می شود و این مسئله روی کل محیط زیست جهانی موثر است همین طور خیلی از ریزگردا از کشورهای همسایه نشات می گیرند که یکی از علل پدیدار شدن آن، نبود حکومت مقتدر مرکزی و بی توجهی به محیط زیست است.
سیاه منصور در آخر اشاره کرد: مشکلات داخلی کاملا قابلیت مرتفع شدن را دارند و ابزار آن هم مدیریت خلاق و خروج از دالان های رانت، تعارفات و تعارضات جناحی، به کارگیری تخصص و عدم سیاست زدگی در مدیریت عرصه هاست. به یاد داشته باشیم که توسعه در گرو داشتن منابع طبیعی و کشاورزی سالم و پایدار می باشد بدین سبب با اعمال قوانین و پرهیز از دستبرد به این عرصه ها جای پای حرکت در امتداد توسعه را استواری ببخشیم.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب