کام تلخ نخلداران بوشهر از مونسون و دلالان خرما تا هزینه بالای تولید و صنایع تبدیلی
آبیاری: ایرنا- هرچند امسال با برنامه ریزی های دولت مشکل همیشگی نخلداران در حوزه پایین بودن قیمت محصول برطرف شد و نرخ فروش خرما برای آنها افزایش 100 درصدی یافت، اما بازهم کام تولیدکنندگان این میوه شیرین بر اثر عواملی نظیر مونسون، هزینه های بالای تولید و برداشت، خام فروشی و حضور دلالان در بازار همچنان تلخ است.
به گزارش آبیاری به نقل از ایرنا، در استان بوشهر ۶ میلیون اصله نخل در سطح ۳۴هزار و ۵۰۰ هکتار وجود دارد که از این مجموع چهار میلیون و ۵۰۰ هزار اصله در سطح ۳۱ هکتار بارور هستند و سالانه به صورت میانگین ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار تن محصول تولید می کنند که این میزان تولید سبب شده تا این استان بعنوان یکی از قطب های تولید خرما در کشور شناخته شود.
براساس آمار موجود ۷۰ درصد خرمای تولیدی استان بوشهر از واریته کبکاب، ۱۵ درصد زاهدی و ۱۵ درصد هم از سایر ارقام است که این سبب شده تا در سال ۹۶ بود نشان ملی جغرافیایی کشور از آن خرمای کبکاب دشتستان و تنگستان و زاهدی دشتستان استان بوشهر شود که این مبین مرغوبیت و پیشرو بودن این استان در تولید این محصول است.
خرمای استان بوشهر به علت کیفیت و تنوع ارقام، پتانسیل صادرات بیشتر از ۳۰ هزار تن دارد، این درحالی است که در زمان حاضر به صورت میانگین سالانه بین ۱۸ تا ۲۵ هزار تن از این محصول به کشورهای روسیه، قزاقستان، ارمنستان، افغانستان، هند، پاکستان و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود.
استان بوشهر هرچند یکی از قطب های تولید خرما در کشور به حساب می آید، اما این محصول مزیت دار که زمینه اشتغال مستقیم بیشتر از ۱۸ هزار نفر و غیر مستقیم ۶۷ هزار نفر را در این استان بوجود اوده است چند سالی است با مشکلات و نوسان هایی روبرو شده، طوریکه فعالان این بخش را از ادامه فعالیت وحفظ نخیلات به جا مانده از آبا و اجداد خود خسته کرده است.
قیمت نامناسب و ناهمگون با هزینه تولید همواره بعنوان یکی از اشکالات محصول خرما نه تنها در استان بوشهر بلکه در همه استانهای خرما خیز کشور به حساب می آید و هرچند سال جاری نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی و مجموعه استانداری بوشهر تلاش کردند با برگزاری میز ملی خرما برای این مشکل قدیمی تصمیم گیری کنند و برگزاری این رویداد ملی بارقه امیدی برای نخلداران شد اما انگار همه چیز بر وفق مراد آنها پیش نرفته است.
هزینه های بالای تولید، نبود زیرساخت های لازم برای بسته بندی و درجه بندی خرما و ساز و کارهای نامناسب در خرید محصول، خشکسالی های پیاپی، پیر شدن نخیلات و پائین آمدن سطح کیفی محصول و افزون بر آن سامانه بارشی مونسون که سال جاری قوز بالای قوز شد، اجازه نداد افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت خرما مرهمی بر مشکلات انباشته آنها باشد و کامشان را شیرین کند.
پدیده مونسون و خسارت به محصول نخیلات
در زمانی که خوشه های نخیلات استان مملو از این میوه شکر بار و نخلداران منتظر تبدیل رُطَب به خرما و چیدن محصول بودند، وقوع سامانه بارشی عجیب مونسون که به قول یکی از نخلداران کهنه کار تنگستانی در عمری که از خدا گرفته در تابستان و فصل خرماپزان بی بدیل بوده، هرچند توانست سدها و سازه های آبخیزداری استان را پرآب کند اما نوید خوبی برای باغداران بخصوص در مناطقی که این سامانه همراه با وزش باد بود نداشت و این ثابت کرد که کشاورزی و باغداری پیوسته با رخدادهای طبیعی عجین است.
این سامانه بی سابقه بارشی در دل تابستان گرم مرداد ماه ۴۱۶ میلیارد تومان به بخش های مختلف کشاورزی بخصوص نخیلات استان بوشهر خسارت زد و ریزش و ترشیدگی محصول تنها رهاورد این سامانه برای نخلداران تنگستان و دشتستان بود.
همچنین این سامانه بارشی میزان تولید خرما در استان بوشهر را تحت الشعاع خود قرار داد به نحوی که برپایه پیشبینی ها قرار بود سال جاری ۱۷۰ هزار تن محصول از نخیلات این استان برداشت شود اما با وقوع مونسون این پیشبینی محقق نشد و میزان تولید به ۱۶۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.
بالاخره از اوایل شهریور ماه فصل برداشت و چیدن خرما در استان بوشهر فرا رسید با تلاش صورت گرفته از جانب مسؤلان این استان سال جاری قیمت پایه هر کیلوگرم خرما در پای نخل بین ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان تعیین شد که این قیمت نسبت به قیمت هشت تا ۱۰ هزار تومان سال قبل افزایش ۱۰۰ درصدی داشته اما در مقابل؛ هزینه های تولید هم افزایش پیدا کرده و در کنار خسارت ناشی از سامانه بارشی مونسون این افزایش قیمت خیلی برای جبران هزینه ها و ضررو زیان باغداران کارساز نبود.
محمود رضایی یکی از نخلداران اهرم شهرستان تنگستان در باره خسارتی که سامانه بارشی مونسون برای باغداران به دنبال داشت به خبرنگار ایرنا می گوید: در کنار درد قدیمی خشکسالی که امروز حتی نخیلات هم خویش را با آن تطبیق داده اند سال جاری درست در زمانی که رُطَب ها داشت خرما می شد، سامانه بارشی مونسون در مرداد ماه مشکلات باغداران بوشهری را دوچندان کرد.
او ادامه می دهد: این سامانه بارشی پرقدرت در شهرستان تنگستان به علت همراه بودن با وزش باد شدید توانست حدود ۷۵ درصد از خرمای مرغوب این منطقه را از بین ببرد و تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد محصول به مرحله برداشت رسید.
آنطوری که رضایی می گوید: بعد از باد و باران، رطوبت بالا سبب ترشیدگی بیشتر محصول نخیلات مناطق تنگستان شده است.
او اعتقاد دارد بارش های اخیر باعث ریزش محصول و خشکسالی ها هم سبب کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی میزان ساخته شده است.
علی محمد دادور یکی از باغداران وحدتیه دشتستان هم در اینباره می گوید: ترشیدگی محصول خرما ناشی از بارش های مرداد ماه سبب شده بیشتر باغ ها اجاره نروند و بعضی از باغدارانی که توان برداشت محصول خویش را ندارند، با مشکل روبرو شده اند.
دادور از دیگر عواملی که سبب شده تا افزایش قیمت خرما برای باغداران چاره ساز نباشد را هزینه های تولید و برداشت می داند.
او توضیح می دهد: قیمت ۱۸ تا ۲۵ هزار تومانی تعیین شده برای محصول خرمای سال جاری با وجود افزایش هزینه های چیدن خرما از ۲۵ به ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان برای هر نخل، کارگر از ۱۶۰ به ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در یک روز، پاک کردن خرما از ۱۲۰ به ۲۲۰ هزار تومان در روز، حمل و نقل هم از ۲۰۰ به ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان، کارتن از یکهزار و ۱۰۰ به ۲هزار و ۲۰۰ تومان، پلاستیک از ۴۲ به ۵۶ هزار تومان سبب می شود تا دخل و خرج نخل داران با هم سر به سر شود و حتی هزینه حقابه، شخم و کود آنرا هم جبران نمی کند.
دادور اظهار داشت: نداشتن نیروی متخصص برای بالارفتن از درخت، نبود بالابر برای چیدن خرما، مناسب نبودن جاده های دسترسی بین نخیلات، خالی بودن دست کشاورز از نظر مالی برای برداشت محصول دیگر مشکلات نخلداران بوشهری است.
حسرت نخلداران بوشهری از وجود دلالالان در بازار خرما
خرید و فروش محصول خرما پای نخل از نخلداران به قیمت تعیین شده ۱۸ تا ۲۵ هزار تومان هیچ ضمانت اجرایی ندارد این بخشی از سخنان اسد بهادری یکی از نخلداران منطقه آبپخش شهرستان دشتستان است.
او معتقد است: یکی از اشکالات باغداران نبود تاجر واقعی در منطقه است بیشتر افرادی که در منطقه مبادرت به خرید محصول از باغدار می کنند دلال هستند که محصول را از باغدار بخصوص باغدارانی که امکان نگهداری محصول را در سردخانه ندارند با قیمت ناچیز می خرند و در زمان مناسب با قیمت بالا وارد بازار می کنند.
این باغدار آبپخشی در مورد نرخ تعیین شده برای خرما توضیح می دهد: بیشتر دلالان در منطقه حاضر به خرید خرما با مبلغ تعیین شده نیستند همینطور با عنایت به این که بعضی از باغداران امکان برداشت و نگهداری محصول خویش را ندارند مجبور هستند تن به خواسته دلالان داده و ثمره تلاش یکساله خویش را به قیمت ناچیزی بفروشند این درحالی است که بیشتر این افراد پرداخت وجه به باغدار را به پس از فروش محصول موکول می کنند.
او به این یک تصمیم تلخ هم اشاره می کند که باغداران مجبور به اتخاذ آن می شوند؛ "خیلی از نخلداران ترجیح می دهند محصول خویش را بدون برداشت و روی درخت رها کنند".
راه اندازی سردخانه و تأمین سرمایه در گردش از الزامات باغداری در استان بوشهر
هرچند در سالهای اخیر تحولی مهم در بخش راه اندازی سردخانه برای نگهداری خرما در استان بوشهر صورت گرفته است و امروز ۶۴ واحد سردخانه ای با ۵۰ هزار تن ظرفیت در این استان تاسیس شده است اما آنطور که باغداران استان بوشهر می گویند: هنوز در این بخش جای کار وجود دارد و با عنایت به میزان محصول تولیدی باید زیرساخت لازم در این حوزه توسعه یابد.
بهادری باغدار آبپخشی داشتن سردخانه بخصوص سردخانه های کوچک را از الزامات باغداری در استان بوشهر عنوان می کند و می گوید: با وجود این که زیرساخت لازم جهت راه اندازی سردخانه در کنار باغ فراهم است اما مجوز راه اندازی سردخانه کوچک در باغ داده نمی گردد بنابراین باغدار امکان نگهداری محصول خویش را ندارد و مجبور است زیر فشار دلالان، محصول خویش را به قیمت ناچیز بفروشد این درحالی است که اگر این زیرساخت فراهم گردد باغدار مجبور به فروش محصول خود در ابتدای برداشت نیست.
از نظر این باغدار آبپخشی دولت در کنار پشتیبانی از صنایع وابسته به کشاورزی باید با پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش ارزانقیمت از کشاورزان حمایت کند این درحالی است که امروز این کار صورت نمی گیرد و باغدار توان تولید محصول باکیفیت و برداشت را ندارد.
با توجه به این که باغدار در طول سال چندین مرحله باید برای آماده سازی و به بار نشستن باغ هزینه کند دولت باید تسهیلاتی برای باغدار در نظر بگیرد چون نخلداران در این زمان هرچه دارند برای تولید هزینه کرده و همزمان با فرا رسیدن برداشت باغدار کلی بدهی دارد و برای تسویه بدهی خود باید محصول را به هر قیمتی بفروشد تا بتواند جوابگوی هزینه های زندگی و بدهی های خود باشد.
بسته بندی، سورتینگ و درجه بندی، حلقه مفقوده زنجیره تولید خرما در بوشهر
درجه بندی نشدن محصول خرما، نبود نظارت لازم بر شیوه درجه بندی و بسته بندی خرما و مجهز نبودن به سیستم بسته بندی از دیگر مشکلات باغداران استان بوشهر است.
به طور معمول عمده خرمای تولیدی استان بوشهر در داخل کشور مصرف و بخش کمی از آن صادر می شود در همین ارتباط همه باغداران معتقدند تنها راه رونق بازار محصول سال جاری فراهم کردن زیر ساخت صادراتی این محصول است؛ در غیر این صورت بطور حتم باغدارن بعنوان تولید کنندگان با مشکلات زیادی روبرو خواهند شد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر درجه بندی (سورتینگ) و بسته بندی مناسب را همچون لزوم های فروش محصول خرما عنوان می کند و می گوید هرچند در زمان حاضر ۶۴ واحد سردخانه و بسته بندی با ۵۰ هزار تن ظرفیت در این استان بوجود آمده اما هنوز این بخش قابلیت توسعه دارد.
سمیه فرحبخش می گوید: خام فروشی محصول ارزش افزوده لازم ندارد اما اگر شرایط بسته بندی و سورتینگ و فضای سردخانه برای باغدار فراهم گردد و شمار این واحدها افزایش یابد باغدار امکان نگهداری محصول را خواهد یافت و همینطور ارزش افزوده محصول هم بیشتر می شود این درحالی است که وقتی شرایط نگهداری وجود نداشته باشد باغدار مجبور است محصول خویش را در کوتاه ترین زمان بفروشد.
او هم سردخانه های کوچک را از ابزار و لوازم باغداری عنوان می کند و اعتقاد دارد این سردخانه ها به تعادل بخشی قیمت بازار کمک می کنند.
به گفته مدیران عامل یکی از کارخانه های بسته بندی خرما برای این محصول نمی گردد یک قیمت ثابت در نظر گرفت بلکه باید برپایه کیفیت محصول و با عنایت به بازار و رقبا، خرما قیمت گذاری شود.
به گفته ابوالقاسم کاووسی وقتی قیمت گذاری برای خرما صورت می گیرد همان نرخ مد نظر همه باغداران قرار می گیرد اما قیمت برپایه کیفیت تعریف می شود و میزان درخواست هر مشتری نسبت به بارخوب و متوسط متغیرخواهد بود.
او ادامه می دهد: قیمت تعیین شده خرمای سال جاری به تناسب کیفیت در مناطق مختلف استان بوشهر خوب است و شاید جا دارد حتی قیمت بالاتری هم برای محصول سال جاری تعیین شود اما برای نقاط مختلفی که در اثر کم بارشی و آبیاری نامناسب نخیلات آنها گرفتار مشکل شده اند مانند نخیلات تحت پوشش شبکه آبیاری دالکی کیفیت ثمر پایین و بازارپسندی لازم را ندارند.
تعلل در فروش خرما به نفع باغداران نیست
کاووسی در رابطه با شرایط بازار خرمای سال جاری می گوید: هرچند خرما در انتها فصل گذشته با قیمت بالایی به فروش رفت اما به نظر می آید در کنار همه مشکلات ناشی از سامانه بارشی مونسون و نبود خریدار مانند هر سال اما خود باغداران هم تمایل زیادی به فروش محصول ندارند.
او ادامه می دهد: این در شرایطی است که باید باغداران به این مسئله توجه داشته باشند که با عنایت به آغاز فصل برداشت و خالی بودن بازار کِشش اولیه خوبی برای خرید محصول وجود دارد و پیشبینی می شود بعد از طی این دوره بازار به رکود برسد و این رکود بستگی به شرایط تورمی و ارزی کشور هم دارد.
به اعتقاد کاووسی با گذشت زمان محصول باید به مرور مصرف شود چون اگر همه به انتظار آخر فصل و افزایش قیمت محصول باشند می بینیم که زمان سپری شده و متناسب با گذر زمان محصول در سردخانه ها انبار و مصرف نشده، در این شرایط است که عرضه زیاد و تقاضا کم می شود و در این صورت با مشکل روبرو می شویم.
او ادامه می دهد: باغداران باید از این قیمت تعیین شده استقبال کنند و نسبت به فروش تدریجی محصول خود اقدام نمایند تا در انتها فصل با انبوهی از محصول و مشکل فروش روبرو نشویم.
کاووسی در باره صادرات خرما هم این گونه توضیح می دهد: تنها در صورت تغییر شرایط ارزی است که صادرات به صرفه می شود در غیر این صورت صادرات محصول به صرفه نخواهد بود.
امسال بهتر از سال قبل
پس از شنیدن مشکلات و راهکارهای نخلداران، برای پیگیری آخرین وضعیت و اقدامات انجام شده برای بهبود، به سراغ ابراهیم رضایی نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی رفتیم و پیگیری های این نماینده مجلس را در زمینه محصول خرما جویا شدیم.
وی اظهار داشت: در این ارتباط با رئیس کمیسیون کشاورزی و رئیس مجلس صحبت شد و رئیس مجلس هم درخواست تأمین خسارت ناشی از مونسون به نخلداران را به هیات دولت عرضه کرده اند و منتظر تصمیم گیری در دولت هستند.
او به خبرنگار ایرنا توضیح می دهد: علاوه بر تشکیل میزملی خرما در دشتستان میز صادرات آن هم در تهران برگزار شد تا مسائل در ارتباط با صادرات این محصول در سازمان توسعه تجارت کشور بررسی شود.
به گفته رضایی همینطور از نهادهایی مانند شهرداری تهران و فروشگاه های زنجیره ای بزرگ، سازمان میوه و تره بار شهرداری تهران هم دعوت شد که خریدار خرمای بوشهر باشند در همین ارتباط ۳۰۰ میدان میوه و تره بار برای عرضه خرمای این استان تعیین شده است.
امید می رود با عملی شدن وعده مسؤلان در مورد ایجاد بازار مناسب برای فروش محصول و برطرف شدن مشکلات و برآورده شدن انتظار نخلداران شاهد فروش خوب محصول خرمای باغداران بوشهری باشیم.
منبع: آبیاری
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب