به مناسبت روز جهانی تنوع زیستی؛
۱۵۴ گونه جانوری کشور در خطر انقراض
آبیاری: برمبنای آخرین اطلاعات اتحادیه بین المللی صیانت از طبیعت 154 گونه از مهره داران ایران در لیست گونه های در معرض تهدید انقراض قرار دارد که باتوجه به اهمیت صیانت از تنوع زیستی رییس جمهور دستور تهیه برنامه راهبردی حفاظت را صادر کرد، بدین جهت سازمان حفاظت محیط زیست در صدد انجام آنست که با اجرای آن مانع انقراض گونه های باارزش کشور شود.
گروه جامعه ایرنا - ایران کشوری متنوع از نظر تنوع زیستی است، شناسایی حدود ۳۷ هزار و ۵۰۰ گونه جانوری و بالاتر از هشت هزار گونه گیاهی گواه این ادعا است، در کنار اینها ۵۷۹ گونه پرنده، ۲۱۴ گونه پستاندار، ۲۸۴ گونه خزنده، ۲۳ گونه دوزیست، ۳۰۹ گونه ماهی آب شیرین و ۷۶۳ گونه از ماهیان دریایی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر را هم کنار اینها قرار دهیم، می رسیم به بهشتی از انواع جانوران که در زیستگاه های خشکی و دریایی کشور زندگی می کنند.
همچنین حدود ۳۵ هزار و ۲۸۳ گونه از بی مهرگان در کشور شناسایی شده اند که بالاتر از ۳۲ هزار و ۶۰۰ گونه از آنها بندپایان هستند، بالاتر از ۹۴ درصد تنوع گونه ای جانوران کشور به بی مهرگان و کمتر از ۶ درصد به مهره داران متعلق می باشد، حشرات با حداقل ۲۶ هزار و ۸۰۰ گونه بالاتر از ۷۰ درصد از کل گونه های کشور را به خود اختصاص می دهند.
البته باید بگویم که اینها قسمت خوب ماجراست، درست است که تنوع زیستی غنی داریم بطورمثال گونه های پرنده ایران به تنهایی با تمام اروپا برابری می کند اما این ماجرا قسمت تاریک هم دارد و آن در خطر انقراض بودن بخش زیادی از گونه ها است، بطوریکه برمبنای آخرین اطلاعات اتحادیه بین المللی صیانت از طبیعت (IUCN)، تعداد ۱۵۴ گونه از مهره داران ایران در لیست گونه های در تهدید قرار دارند، بطور مثال یوزپلنگ آسیایی و میش مرغ را می توان نام برد که تعدادشان در طبیعت به زیر ۲۵ عدد رسیده است، در کنار آنها ۵ گونه ماهی خاویاری دریای خزر را هم می توان نام برد که در دنیا بی نظیرند اما درحال محو شدن از پهنه آبی خزر هستند.
به اعتقاد کارشناسان، انقراض گونه ها پدیده ای طبیعی است، اما مساله مهم سرعت در این روند است که جای نگرانی دارد که متاسفانه در عصر حاضر به سبب دخالت های انسان و توسعه بی ضابطه شتاب گرفته است، نکته مهم این است که انقراض گونه ها به تنوع زیستی لطمه وارد میکند و می تواند نتایج جدی بر اکوسیستم ها و سلامت کره زمین داشته باشد.
با توجه به اهمیت موضوع رییس جمهور در جلسه شورای عالی حفاظت محیط زیست با اشاره به اهمیت این حوزه، اظهار داشت که اگر محیط زیست تخریب شود، انسان ها نیز لطمه جدی خواهند دید، بدین سبب باید برنامه جامعی داشته باشیم تا مانع نابودی محیط زیست شویم، با اهمیت ترین مشکل کشور در حوزه محیط زیست، فقدان یک برنامه جامع است، به این علت اقداماتی که تا حالا دراین خصوص انجام شده، به اندازه کافی مشکلات را حل نکرده است.
مسعود پزشکیان تاکید کرد: کشور به برنامه عملیاتی و جامع در حوزه محیط زیست نیاز دارد تا همه بخش های مختلف محیط زیستی بصورت یکپارچه دیده شوند. باید برنامه ای تهیه شود که شامل اهداف، فرضیات، اقدامات عملیاتی، منابع مالی و نتیجه باشد.
یکی دیگر از اقدامات سازنده در این جهت دادن مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط زیست است که با موافقت رییس جمهور انجام شد. مرجعیت این کنوانسیون از سال ۱۳۹۷ در اختیار وزارت جهاد کشاورزی بود.
این دو اقدام و دستور مستقیم رییس جمهور نشان میدهد که دولت چهاردهم نسبت به مسایل محیط زیست و تنوع زیستی کشور حساس است که جای خوشی دارد.
با نگاهی گذرا به نتایج تحقیقات و تحقیقات در دنیا می توان دریافت که خطر انقراض گونه ها فقط بیخ گوش طبیعت ایران نیست بلکه در کمین خیلی از کشورها نشسته است، در این جهت برمبنای پژوهشی در سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۱۵۰ تا ۲۶۰ هزار عدد از گونه های شناخته شده کره زمین از سال ۱۵۰۰ میلادی از بین رفته اند.
دستور رییس جمهور برای تهیه برنامه راهبردی صیانت از تنوع زیستی
بر این اساس برای افزایش آگاهی ها از مسایل مربوط به تنوع زیستی، سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ کنفرانسی را درباره ی پشتیبانی از محیط زیست در ریودوژانیرو برگزار کرد که یکی از دستاوردهای آن انعقاد پیمان تنوع زیستی است، ایران هم در سال ۱۳۷۵ به این کنوانسیون پیوست، پس از آن روز ۲۲ می برابر با اول خرداد روز جهانی تنوع زیستی نامگذاری شد و هر سال بنا به شرایط محیط زیست و تنوع زیستی دنیا یک شعار برای این روز تعیین می شود که شعار امسال «زندگی همسو با طبیعت و توسعه پایدار» انتخاب شده است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: اول خرداد روز جهانی تنوع زیستی است و امسال برای این روز شعار «زندگی همسو با طبیعت و توسعه پایدار» تعیین شده است، در همین ایام رییس جمهور فرمان داد که برنامه راهبردی صیانت از تنوع زیستی کشور تهیه شود و در این جهت جمعی از متخصصان را گرد هم آوردیم و نخستین جلسه هم اندیشی برای تدوین این برنامه را شروع کردیم و همزمان با این روزها، مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی هم به سازمان محیط زیست محول شد.
حمید ظهرابی افزود: این اتفاقات خوب در رابطه با صیانت از تنوع زیستی و اثرگذار در حفظ تنوع زیستی کشور را در روزهای در رابطه با روز جهانی تنوع زیستی باید به فال نیک گرفت و باید از این فرصت نهایت بهره را ببریم و با مشارکت تمام ذینفعان مرتبط در عرصه تنوع زیستی، اساتید، متخصصان، دستگاه های اجرائی ذیربط، سازمان های مردم نهاد، مردم محلی و دیگر ذینفعان این حوزه بتوانیم برنامه ای جامع و کامل را برای صیانت از تنوع زیستی کشور فراهم نماییم.
وی درباره ی اهداف کنوانسیون تنوع زیستی اظهار داشت: کنوانسیون تنوع زیستی سه هدف کلی دارد؛ «اول صیانت از تنوع زیستی، دوم بهره برداری پایدار از تنوع زیستی و سوم تقسیم عادلانه منافع حاصل از تنوع زیستی» که این سه بخش باید با مشارکت و همراهی همه ذینفعان با اولویت جوامع محلی اتفاق بیفتد تا به یک حفاظت پایدار برسیم، صیانت از محیط زیست باید حفاظتی پایدار باشد و پایداری هم زمانی تحقق می یابد که به مسایل اقتصادی و اجتماعی در برنامه ریزی ها دقت کنیم چونکه حفاظت پایدار هم باید اصول توسعه پایدار را رعایت کند.
ظهرابی اضافه کرد: بدین سبب حرکت به سوی و سویی که موجب می شود مردم محلی و سایر ذینفعان منافع خودشان را هم راستا با حفاظت ببینند می تواند به پایداری حفاظت کمک نماید، بر این اساس همه برنامه ها روی این اصول متمرکز خواهد شد که به نحوی بتوانیم مشارکت همه ذینفعان را در برنامه های خود داشته باشیم.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: تا حالا حدود ۳۷ هزار و ۵۰۰ گونه جانوری و بالاتر از ۸۰۰۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است همین طور تعداد ۵۷۹ گونه پرنده، ۲۱۴ گونه پستاندار، ۲۸۴ گونه خزنده، ۲۳ گونه دوزیست و ۳۰۹ گونه ماهی آب شیرین در سطح کشور شناسایی شده است و علاوه بر ماهیان آب شیرین، ۷۶۳ گونه از ماهیان دریایی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر شناسایی شده اند.
وی اضافه کرد: تا حالا حدود ۳۵ هزار و ۲۸۳ گونه از بی مهرگان در کشور شناسایی شده اند که بالاتر از ۳۲ هزار و ۶۰۰ گونه از آنها بندپایان هستند، بالاتر از ۹۴ درصد تنوع گونه ای جانوران کشور به بی مهرگان و کمتر از ۶ درصد به مهره داران متعلق می باشد. حشرات (با حداقل ۲۶۸۰۰ گونه)، بالاتر از ۷۰ درصد از کل گونه های کشور را به خود اختصاص می دهند. به هر حال، بی مهرگان کشور تا حد زیادی ناشناخته باقیمانده اند و برآوردها نشان می دهند که تعداد زیادی گونه از بی مهرگان کشور بازهم ناشناخته هستند.
بهره برداری ناپایدار منابع زیستی کشور را در وضعیت نامطلوب قرار داده است
وی اظهار داشت: برمبنای آخرین اطلاعات اتحادیه بین المللی صیانت از طبیعت (IUCN)، تعداد ۱۵۴ گونه از مهره داران ایران در لیست گونه های در تهدید( به شدت در معرض خطر انقراض، در معرض خطر انقراض و لطمه پذیر ) قرار دارند. بطور مثال، به پنج گونه ماهیان خاویاری کشور اشاره می شود که هر پنج گونه در لیست IUCN در طبقه بحرانی انقراض (CR) قرار گرفته اند.
ظهرابی با اشاره به وضعیت تنوع زیستی کشور اظهار داشت: در کشور متاسفانه به سبب بهره برداری ناپایدار از منابع زیستی شرایط در بخش های مختلف در رابطه با این حوزه بسیار نامطلوب است، در بحث مدیریت منابع آب به عنوان یکی از اکوسیستم های بسیار مهم در حفظ تنوع زیستی شرایط بسیار بدی را داریم، تقریباً بخش عمده ای از تالاب های کشور خشک شده اند، خیلی از رودخانه ها یا خشک شده و یا تبدیل به رودخانه های فصلی شدند که در عمل بخش عمده ای از کارکردهای حفظ تنوع زیستی را این اکوسیستم ها از دست دادند.
وی اضافه کرد: در اکوسیستم های جنگلی هم شرایط بسیار ناپایدار و نامناسب است، در زاگرس امروزه به سبب کشت زیراشکوب، حریق های گوناگون و چرای بی رویه دام شاهد زوال اکوسیستم های جنگلی هستیم و این ضعیف شدن سبب شده که آفات و بیماریها بر این اکوسیستم حاکم شود، فرسایش خاک زیاد شده، پدیده گرد و غبار رخ می دهد و همه اینها با هم افزایی موجب می شوند وضعیت ناپایدار بطور مرتب تشدید شود، این شرایط در جنگل های شمال کشور هم مشاهده می شود، بهره برداری های ناپایدار، تخریب ها، تصرف و تغییر کاربری آنها در روند ویلا سازی و تفریحگاه ها، لطمه بسیاری به این اکوسیستم وارد کرده است.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در اکوسیستم های بیابانی هم بر روی بهره برداری معادن آنهم با شیوه های قدیمی و مخرب متمرکز هستیم و دستکاری ها در بالادست و سدهایی که ایجاد می شود، موجب خشکاندن دشت های سیلابی و تالاب ها شده و در عمل موجب تشدید پدیده گرد و غبار در مناطق بیابانی می شود و لطمه های زیادی را بوجود آورد.
وی اضافه کرد: حال پیامدهایی مانند فرونشست زمین را داریم که ناشی از ناترازی منابع آب است، در حقیقت منابع و مصارف آب با همدیگر تطابق ندارند، سفره های آب زیرزمینی به شدت افت کرده و فرونشست درحال رخ دادن است.
ظهرابی اظهار داشت: در حوزه تنوع زیستی هم جمعیت حیات وحش در خارج از مناطق تحت مدیریت محیط زیست به تدریج درحال حذف شدن هستند و جمعیت خیلی از گونه ها بطور قابل توجهی کم شده است و گونه ها به سوی انقراض پیش می روند که وضعیت نامناسبی است وضعیت تعدادی از اینگونه ها بحرانی است که از آن جمله می توان به یوزپلنگ آسیایی و میش مرغ اشاره نمود بطوریکه جمعیت این ۲ گونه در طبیعت به زیر ۲۰ رسیده است که شرایط بسیار نامناسبی است.
سند راهبردی صیانت از تنوع زیستی تهیه می شود
وی درباره ی تهیه برنامه صیانت از تنوع زیستی اظهار داشت: پس از تهیه بسته سیاستی باید بتوانیم برنامه های اجرائی را با زمان بندی دقیق و منابع اعتباری مورد نیاز و مشخص کردن دستگاهی باید آن عملیات را انجام دهد، تهیه نماییم، این جزئیات کاملا باید در این برنامه مشخص شود تا نظارت موثر ممکن شود، خوشبختانه نخستین جلسه آن با مشارکت و استقبال قابل توجه متخصصان برگزار شده و این روند تا غائی شدن برنامه ها ادامه خواهد یافت.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: نخستین جلسه تدوین سند استراتژیک صیانت از تنوع زیستی کشور با مشارکت و استقبال قابل توجه متخصصان انجام شد و این روند تا غائی شدن برنامه ها ادامه خواهد یافت.
منبع: آبیاری
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب