به مناسبت روز جهانی تالاب؛
تالاب های نیمه جان فارس چشم به راه باران
فارس تالاب از بی نظیرترین شاهکارهای خلقت به حساب می آید که مورد بی مهری بوده اند؛ این زیستگاه های پرارزش در کنار حفظ تنوع زیستی منطقه نقش مهمی در بهبود معیشت جوامع محلی دارند.
بهبود کیفیت آب و خاک، جلوگیری از وقوع سیلاب ها، کمک به توسعه کشاورزی و غنای گردشگری مناطق، ایجاد امکان رونق اقتصادی جوامع محلی، پیوستگی و پویایی زنجیره اکوسیستم و...... بخشی از تاثیرات تالاب ها و دریاچه هایی است که طی سال ها به واسطه به هم آمیختن خشکسالی و سوء مدیریت در بخش های مختلف، زمینه خشکیدن و فرسودن آنها را فراهم نموده ایم و تلاشهای مداوم سالهای اخیر هم نتوانسته آنها را به شکل کامل به چرخه حیات بازگرداند.
تالاب ها، ارزش های اکولوژیک متنوعی دارد، از امکانی امن برای گیاهان و جانوران از یک سو تا فراهم کردن بستری مناسب برای فعالیتهای حوزه کشاورزی و گردشگری از طرفی و به واسطه همه اینها، ایجاد و توسعه آبادی ها و روستاها بعنوان راهکاری مهم در ممانعت از مهاجرت های بی رویه به شهرها و به بار آمدن تبعات اجتماعی، و اقتصادی و فرهنگی ناشی از آن مهاجرتها و....
پوشش گیاهی موجود در تالاب و مناطق پیرامونی آن شامل گیاهان دارویی و معطر و زینتی است و مناظر جذاب تالاب و مناطق اطراف آن پتانسیل جالب توجهی برای توسعه گردشگری و طبیعت گردی به حساب می آید.
همچنین نشانه های مختلف زیستی و اقلیمی، حاکی از تأثیر قابل توجه این تالاب بر تعدیل اقلیم در منطقه تالاب است. خیلی از این ارزش ها به صورت مستقیم با تالاب، کارکردها و خدمات آن مرتبط هستند. حفظ این ارزش ها ایجاب می کند که کارکردهای تالاب پایدار باقی بمانند.
وجود اکوسیستم پرارزش تالاب های فارس و نقش موثر این تالاب ها بخصوص حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنی، کنترل کردن سیلاب های ویرانگر، تأمین آب برای کشاورزی، شرب و از همه مهمتر نقش این تالاب ها در سلامت روانی و تأمین معیشت جوامع پیرامونی، حفاظت و تأمین حق آبه این تالاب را صد چندان می کند.
در راستای حفاظت از این زیست بوم پرارزش در ۲ فوریه ۱۹۷۱ برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ کنوانسیون رامسر در شهر رامسر، ایران تصویب گردید تا کشورهای عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب های با اهمیت بین المللی کند تا حفاظت و بهره برداری معقول از تالاب ها بخصوص در جهت فراهم کردن زیستگاهی برای پرندگان آبزی اقدام نمایند.
طی گذشت سال ها، کنوانسیون مذکور به ابعاد حفاظت و بهره برداری معقول و پایدار از تالاب ها پرداخته و تالاب ها را در زمره زیست بوم هایی بسیار موثر در محیط زیست معرفی می کند. به همین مناسبت روز۱۳بهمن به نام روز جهانی تالاب ها نام گذاری شده است.
در استان فارس هم تالاب مجموعه تالاب های بختگان(بختگان، طشک، کمجان)، ارژن و پریشان هم در این کنوانسیون به ثبت رسیده اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس در گفتگو با ایسنا بیان نمود: طی یک دهه گذشته خشکسالی های اخیر، کشاورزی بی رویه و مصرف بدون الگوی آبیاری با استفاده از آب های زیر زمینی و نهایتا کاهش تراز آب سفره های اطراف تالاب ها، در روند خشک شدن تالاب هایی نظیر بختگان، کافتر، ارژن و پریشان استان نقش داشته و سایر تالاب ها هم به صورت فصلی آبگیری می شوند.
نابودی کشاورزی در مناطق حاشیه تالاب ها بعید نیست
حمید ظهرابی افزود: تداوم این روند بعد از خشکیدگی این تالاب ها بطور قطع نابودی کشاورزی مناطق حاشیه تالاب ها را رقم خواهد زد. همانند از بین رفتن انجیرستان های دیم در شهرستان استهبان که هم اکنون شاهد آن هستیم و تکرار آن در سایر مناطق حاشیه تالاب های استان هم دور از ذهن نیست. ازاین رو باید برداشت بی رویه آب در اطراف تالاب کنترل شود.
او به اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در جهت حفاظت و احیای تالاب های استان اشاره و با اشاره به اینکه تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب ها از مهم ترین این برنامه هاست، اظهار داشت: مدیریت زیست بومی رویکرد حفاظتی، پیشرفته ای است که در جهت مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت و مدیریت اکوسیستم های طبیعی است و بر مبنای آن حفظ محیط زیست را با به رسمیت شناختن بهره برداری های معقول اقتصادی و با در نظر گرفتن نقش انسان بخصوص جوامع محلی بعنوان بخشی از زیست بوم و همینطور در نظر گرفتن ارتباط بین اجزاء مختلف زیست بوم را عملی می کند.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، رویکرد مدیریت زیست بومی تالاب ها در بسترهای قانونی کشور نظیر بند الف ماده ۶۷ قانون برنامه چهارم توسعه، بند الف ماده ۱۹۱، ۱۹۳ و ۱۸۷ قانون برنامه پنجم توسعه و همینطور بند ب ماده ۳۸ برنامه توسعه ششم بعنوان راهبردی قطعی برای حفاظت از تالاب ها دیده شده و در حاضر برای تالاب های پریشان، بختگان، کافتر و مهارلو این برنامه تدوین شده است.
ظهرابی تصریح کرد: با توجه به ماده ۲ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور و همینطور ماده ۴ آئین نامه پیشگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب ها، در خصوص تکلیف وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالابها که توسط ستاد اعلام می شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم بعد از تأمین آب آشامیدنی تخصیص می دهد که با همکاری دستگاههای ذیربط و نظارت سازمان متبوع تأمین می شود.
او افزود: سازمان حفاظت محیط زیست هم مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالاب ها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام نماید که مطالعات نیاز آبی برای تالاب های بختگان، بختگان، کافتر، مهارلو تهیه و تدوین شده است.
حفاظت از حیاط وحش با تخصیص حق آبه بختگان
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اضافه کرد: طی دو سال قبل طی پیگیری های های انجام شدن و با دستور استاندار نسبت به رهاسازی حق آبه اقدام شد که در سال ۹۸ به میزان ۴۲میلیون متر مکعب و در سال ۹۹به میزان ۵۰میلیون مترمکعب حق آبه برای تالاب بختگان رهاسازی شده که از نتایج آن می توان به تثبت اقلیم منطقه، کنترل گرد و غبار و حفاظت از حیاط وحش به خصوص پرندگان مهاجر اشاره نمود.
کافتر و پریشان وضعیت خوبی ندارند
ظهرابی بیان نمود: تالاب کافتر و پریشان که دو تالاب بزرگ آب شیرین هستند هم متأسفانه وضعیت و شرایط خوبی ندارند و در کنار تداوم روند خشکسالی ها، برداشت بی رویه از آب های سطحی و زیرزمینی برای کشاورزی در این مناطق از علل خشکیدگی این تالاب هاست.
او اظهار داشت: در حاضر مطالعه و تهیه طرح لایروبی مسیل ها منتهی تالاب کافتر برای کنترل و هدایت روان آب های سطحی در منطقه در دستور کار اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار دارد که کمک بسیار موثری در کنار مدیریت مصرف آب و تهیه الگوی کشت جایگزین در احیای تالاب کافتر خواهد بود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: همینطور در جهت احیای تالاب پریشان نسبت به مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی انتقال آب از سد نرگسی به تالاب پریشان اقدام شد که نتایج میانکار حاکی از امکان پذیر بودن انتقال آب از سد به تالاب است. همینطور در جهت عملیاتی شدن طرح مذکور در حال تبادل توافق نامه ای برای همکاری متقابل با شرکت آب منطقه ای فارس هستیم.
به گفته ظهرابی، برابر بررسی انجام شده هم اکنون حداقل به میزان چهار متر در اطراف دریاچه پریشان، سطح سفره آب های زیر زمینی پایین تر از دریاچه است و در این خصوص برای احیای این دو تالاب چاره ای نداریم جز اینکه آب را به داخل حوزه وارد نماییم و یا در مصرف بخش کشاورزی به شکل جدی تجدید نظر صورت گیرد.
وجود فلزات سنگین در تالاب مهارلو
او خاطرنشان کرد: دریاچه مهارلو هم از نظر فلزات سنگین و بر مبنای مطالعات انجام شده در شرایط خوبی قرار ندارد و به علت وجود بیشتر از ده ها مراکز صنعتی در بالا دست و پایین دست، مراکز مسکونی و آلاینده های خدماتی که وارد می شوند به همراه آب وارد این دریاچه و بخار می شوند و به مراتب این موارد طی سالیان گذشته تجمع پیدا کرده و باعث بروز مشکلاتی شده اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: در جهت حفاظت و احیای تالاب های استان با توجه به دستور معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان حفاظت از محیط در هشتمین جلسه ستاد حفاظت و احیای تالاب های فارس نسبت به تهیه طرح نجات تالاب استان توسط دانشگاه شیراز و تهیه نقشه راه و طرح عملیاتی نجات تالاب ها اقدام شده که امیدوار هستیم با عرضه نتایج و عملیاتی شدن این مطالعات گامی موثری در احیای تالاب های فارس برداشته شود.
ظهرابی تصریح کرد: هم اکنون ۱۱ تالاب طبیعی در فارس وجود دارد که به ترتیب تالاب های طشک۴۷ درصد و بختگان ۲۰ درصد، کمجان ۱۰ درصد، مهارلو۵۸ درصد، هفت برم ۵۷ درصد، برم شور۲۸ درصد و هیرم ۱ درصد آبگیری شده اند و تالاب های ارژن، پریشان، کافتر، هرم و کاریان هم خشک هستند.
منبع: آبیاری
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب